Eritrocitoza: Šta treba da znate o ovom hematološkom stanju?

Krv je vitalna tečnost koja snabdeva telo kiseonikom i hranljivim materijama, omogućavajući pravilno funkcionisanje svih organa. U njenom sastavu, eritrociti ili crvena krvna zrnca igraju ključnu ulogu u prenosu kiseonika iz pluća do ćelija i tkiva. Kada se broj eritrocita poveća iznad normalnih vrednosti, imamo stanje koje se zove  eritrocitoza.

U ovom tekstu ćemo objasniti šta je eritrocitoza, kako se prepoznaje, na koji način se razlikuje od sličnog stanja poznatog kao policitemija, koje vrste eritrocitoze postoje i kako se dijagnostikuje i leči, kako biste mogli biti informisani i propoznati ovo stanje.

Naši iskusni hematolozi u Poliklinici Brana Kovačević obavljaju detaljne preglede i dijagnostiku ovog stanja, uz individualizovan pristup lečenju i savetovanje.

Šta je eritrocitoza i kako nastaje?

Eritrocitoza označava povećanje broja crvenih krvnih zrnaca iznad normalnih vrednosti. Kod zdravih odraslih osoba, broj eritrocita obično se kreće između 4,2 – 6,1 miliona po mikrolitru krvi, u zavisnosti od pola i drugih faktora. Kada ove vrednosti pređu gornju granicu, krv postaje gušća, što može usporiti protok kroz krvne sudove i povećati opterećenje srca.

Razlozi za pojavu eritrocitoze mogu biti različiti. U nekim slučajevima, telo proizvodi više eritrocita kao odgovor na nedostatak kiseonika, što je često kod osoba koje žive na velikim nadmorskim visinama ili kod dugogodišnjih pušača. Ponekad, eritrocitoza može biti posledica hormonskih poremećaja, oboljenja bubrega ili čak genetskih mutacija koje utiču na funkciju koštane srži što uzrokuje različite simptome.

Simptomi eritrocitoze

Kod mnogih ljudi eritrocitoza ne izaziva nikakve simptome i često se otkriva slučajno, prilikom rutinskih analiza krvi. Međutim, kada dođe do izraženijeg povećanja broja eritrocita, mogu se javiti različiti problemi sa cirkulacijom i kiseoničkim snabdevanjem tkiva.

Jedan od najčešćih simptoma eritrocitoze je hronični umor, koji se javlja zbog otežanog protoka krvi i nedovoljnog snabdevanja organa kiseonikom. Osobe sa eritrocitozom često se žale na vrtoglavice, osećaj nesvestice i glavobolje, što može biti posledica povećanog krvnog pritiska. Koža može poprimiti crvenkast ili tamniji ton, naročito na licu, a neki pacijenti osećaju trnjenje u prstima ruku i nogu zbog smanjene cirkulacije.

Povećan broj eritrocita takođe može dovesti do pojačanog znojenja i neprijatnog svraba kože, posebno nakon tuširanja. U težim slučajevima, eritrocitoza može uzrokovati stvaranje krvnih ugrušaka, što povećava rizik od tromboze, srčanog ili moždanog udara.

Razlika između eritrocitoze i policitemije

Iako se termini eritrocitoza i policitemija ponekad koriste kao sinonimi, postoji suštinska razlika između ova dva stanja. Eritrocitoza označava isključivo povećan broj crvenih krvnih zrnaca, dok policitemija podrazumeva povećanje  i  leukocita i trombocita. a ne samo eritrocita tj.crvenih krvnih zrnaca.

Policitemija vera, koja spada u primarne mijeloproliferativne poremećaje, nastaje usled abnormalne aktivnosti koštane srži i može dovesti do ozbiljnih komplikacija ako se ne leči. S druge strane, eritrocitoza je često povezana sa spoljašnjim faktorima kao što su život u planinskim predelima, hronične plućne bolesti ili prekomerna proizvodnja eritropoetina – hormona koji reguliše proizvodnju eritrocita.

Vrste eritrocitoze

Eritrocitoza se može podeliti u dva glavna tipa: primarnu i sekundarnu.

Primarna eritrocitoza 

Nastaje kada koštana srž proizvodi previše eritrocita bez očiglednog spoljašnjeg uzroka. U nekim slučajevima, uzrok može biti genetska mutacija koja narušava regulaciju proizvodnje eritrocita.

Sekundarna eritrocitoza

Je mnogo češća i javlja se kao posledica drugih zdravstvenih problema. Hronična hipoksija, odnosno nedostatak kiseonika u krvi, jedan je od najčešćih uzroka i često se javlja kod pušača, osoba sa bolestima pluća ili onih koji borave na visokim nadmorskim visinama. Određene bolesti bubrega mogu izazvati prekomernu proizvodnju eritropoetina, što dodatno stimuliše stvaranje eritrocita. Takođe, dugotrajna upotreba anaboličkih steroida ili doping sredstava poput eritropoetina može veštački povećati broj crvenih krvnih zrnaca.

Kako se dijagnostikuje eritrocitoza?

Dijagnoza eritrocitoze obično započinje analizom krvne slike, koja pokazuje povećan broj eritrocita, hemoglobina i hematokrita. Ako su ove vrednosti povišene, lekar može preporučiti dodatne testove kako bi se otkrio uzrok.

Nivo eritropoetina u krvi često se meri kako bi se utvrdilo da li je eritrocitoza posledica problema u koštanoj srži ili reakcija na neki drugi zdravstveni problem. Ako je eritropoetin u normalnim granicama uzrok eritrocitoze je na nivou problema u kosnoj srži. Ako je eritropoetin povećan to znači da je uzrok sekundaran ( van kosne srži). Gasna analiza krvi može pomoći u proceni nivoa kiseonika, dok ultrazvuk bubrega može otkriti eventualne tumore ili druge promene koje mogu doprineti prekomernom lučenju eritropetina. U nekim slučajevima, genetsko testiranje može biti neophodno za identifikaciju urođenih poremećaja koji utiču na stvaranje crvenih krvnih zrnaca.

Lečenje eritrocitoze

Način lečenja eritrocitoze zavisi od njenog uzroka. Ako je u pitanju primarna eritrocitoza, najčešći oblik terapije je flebotomija, medicinski postupak kojim se odstranjuje određena količina krvi kako bi se smanjila njena gustina i smanjio rizik od komplikacija. U težim slučajevima, pacijentima se mogu prepisati lekovi koji regulišu proizvodnju eritrocita.

Kod sekundarne eritrocitoze, ključno je lečenje osnovnog uzroka. Ako je problem povezan sa bolestima pluća ili srca, poboljšanje opšteg zdravstvenog stanja može pomoći u regulisanju broja eritrocita. Pacijentima koji žive na velikim nadmorskim visinama ili imaju hroničnu hipoksiju može biti preporučena terapija kiseonikom.

U svakom slučaju, redovno praćenje krvne slike i konsultacije sa lekarom su ključni za sprečavanje komplikacija i održavanje zdravlja.

Važnost pravovremene dijagnoze i lečenja Eritrocitoze

Eritrocitoza je stanje koje može imati različite uzroke i posledice, ali uz pravilnu dijagnozu od strane iskusnih specijalista i lečenje, moguće je uspešno kontrolisati simptome i smanjiti rizik od ozbiljnih komplikacija. Ako primetite simptome poput umora, vrtoglavice ili crvenila kože, važno je da se na vreme obratite lekaru.

U Poliklinici dr Brana Kovačević, naš stručni tim može vam pomoći da identifikujete uzrok eritrocitoze i pronađete najbolji način lečenja. Zakažite pregled već danas i brinite o svom zdravlju na vreme!